Pristup projektovanju organizacije zasnovan na merenju usklađenosti elemenata organizacije

Abstract

Predmet istraživanja ove doktorske disertacije bio je unapređenje procesa projektovanja organizacije merenjem stanja i usklađivanjem elemenata organizacije. U istraživanju procesa projektovanja organizacije pošlo se od načela koja su do danas razvijana u naučnoj i stručnoj oblasti. Jedna grupa teorija, koje su u literaturi poznate kao teorije kontigencije, govore o neophodnosti da elementi organizacije budu usklađeni sa strategijom organizacije i njenim okruženjem. One objašnjavaju da ne postoji jedan najefikasniji način organizovanja, već da izbor organizacionog dizajna istovremeno zavisi od izabrane strategije i okruženja u kome organizacije posluje. Druga grupa teorija nametnula je principe koji govore o značaju interne konzistentnosti između elemenata organizacije. Ovi principi su u literaturi poznati kao principi konfiguracije. Istraživanja na ovu temu su pokazala da, iako ne postoji pojedinačna organizaciona varijabla ili stanje nekog elementa organizacije koja je u značajnoj meri povezana sa rezultatima organizacije, postoje određeni modaliteti povezanosti elemenata organizacije koji se pojavljuju samo u organizacijama koje postižu bolje rezultate. Pregled literature iz oblasti projektovanja organizacije počinje autorima klasičnih teorija i administrativnog pravca i temama koje su se uglavnom bavile skupom službenih i standardizovanih radnih odnosa koji su izgrađivani oko čvrstog sistema formalnog autoriteta. Nakon klasičnih teorija, dat je pregled literature i istraživanja koja u prvi plan stavljaju međuljudske odnose. Empirijska istraživanja ovih teorija su ukazivala da formalni elementi organizacije (kao što su struktura, autoritet i sl.) ne daju zadovoljavajuće rezultate, a da istovremeno imaju negativan uticaj na zadovoljstvo radnika i međuljudske odnose. Pored formalne strukture, istaknut je značaj neformalnih elemenata organizacije, kojima su se više bavili savremeni autori iz ove oblasti. Sledeći pravac istraživanja oko kojeg se okupila veća grupa istraživača naziva se kontigentni pravac ili kontigencijske teorije. Ovaj pravac istraživanja posmatrao je odnose koji postoje između organizacije i situacije u kojoj se organizacija nalazi.

The subject of this doctoral dissertation is the improvement of the process of designing an organization by measuring the state and alignment of organizational elements. The research of the organizational designing process started from the principles that have been developed thus far in the scientific and professional fields. Some theories, known in the literature as contingency theories, speak of the necessity for the elements of an organization to be aligned with the strategy of the organization and its environment. They explain that there is no one single most efficient organizational method, but that the selection of the organizational design depends on both the chosen strategy and the environment in which the organization operates. Other theories focus on the principles which speak of the importance of the internal consistency between the elements of the organization. These principles are known as the principles of configuration. Research on this topic has shown that, although there exists no single organizational variable or condition of an element of the organization which is to a significant extend connected to the results of the organization, there exist certain modalities of connection of organizational elements that occur only in the organizations that deliver better results. The review of the literature in the field of organizational design begins with the authors of classical theories and administrative direction and with the topics that often focused on a set of formal and standardized working relationships built around a firm system of formal authority. After classical theories, there follows a review of the literature and research which emphasize interpersonal relationships. Empirical studies of these theories have suggested that the formal elements of the organization (such as the structure, authority etc.) do not yield satisfactory results, and in fact have a negative impact on employees’ satisfaction and interpersonal relationships.